Hợp tác xã May mặc Tình thương & Hướng nghiệp Thiên Ân do chị Lê Thị Mai làm giám đốc ở xóm Tây Cát, xã Hải Đông, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Về gặp chị, ấn tượng đầu tiên của tôi là chị trẻ hơn nhiều so với tuổi 54 bởi gương mặt sáng, dáng người nhỏ gọn và nụ cười thân thiện. Tuy đôi chân bị liệt nhưng chị di chuyển rất nhanh nhẹn trên chiếc xe lăn chạy bằng pin đời mới.

Chị Mai xúc động kể rằng, năm 1970 chị sinh ra trong một gia đình công giáo nghèo khổ, chỉ biết làm nghề nông. Bố chị là ông Lê Văn Tiến bị lây nhiễm chất độc da cam chưa rõ nguồn gốc. Ông có hai đời vợ, người vợ đầu sau khi sinh được ba người con thì bị mất sớm vì bom giặc Mỹ. Người vợ kế sinh được 6 người con, trong đó con trai đầu là Lê Văn Thoại và con gái thứ tư Lê Thị Mơ đã mất sớm. Chị Mai là con thứ hai của người mẹ kế, dưới chị có 3 người em. Giáp chị là Lê Thị Thắm sinh năm 1972 may mắn không bị tật nguyền. Cậu em trai Lê Văn Tới sinh năm 1976 thì hơn một tuổi chân tay đã không phát triển được nữa, chỉ bé xíu như chân tay trẻ sơ sinh, lại không cử động được. Cô em gái út Lê Thị Ngát sinh năm 1978 ngay từ bé cũng bị liệt đôi chân, không đi lại được.

Chị Lê Thị Mai, Giám đốc HTX May mặc Tình thương & Hướng nghiệp Thiên Ân - Ảnh: Hồ Thanh

Trong nhà chỉ có Lê Thị Thắm được bố mẹ cho đi học đến hết THCS, còn lại ba chị em chưa một lần được cắp sách tới trường. Chị Mai lúc nhỏ cũng phát triển bình thường nhưng đến năm 4 tuổi đôi chân cứ teo dần lại, đi đứng đều rất khó khăn. Đến năm 8 tuổi, sau một trận ốm “thập tử nhất sinh” thì đôi chân của chị bị liệt hoàn toàn, không đi lại được nữa. Bị tật nguyền, không tránh khỏi mặc cảm, tự ti, hoàn cảnh gia đình lại quá khó khăn nhưng chưa bao giờ Lê Thị Mai thấy tuyệt vọng.

Không được đi học thì chị nhờ em gái Lê Thị Thắm dạy lại văn hóa cho mình rồi tự học nâng cao dần trình độ. Một lần được bố mẹ cho đi Hà Nội chữa bệnh, khi đi qua một cửa hàng may chị thấy có nhiều bộ quần áo đẹp thì rất thích, cứ ngắm mãi. Và ý tưởng phải học nghề để tự tay cắt may quần áo, tự kiếm sống, giúp đỡ bố mẹ nuôi các em cứ làm chị day dứt mãi. Về nhà chị xin bố mẹ cho đi học may, vì thương con nên bố chị cũng tặc lưỡi đưa con gái đến một ông thầy dạy nghề cách nhà 20 km để học may. Ban đầu mới được thầy dạy học nghề, đôi chân của chị đạp rất yếu ớt, hai tay lóng ngóng, run rẩy khi cầm kéo, cầm thước.

Thấy khó quá chị cũng đã định bỏ cuộc nhưng nghĩ đến hoàn cảnh, nỗi vất vả của bố mẹ, tương lai bản thân và thương các em, chị đã quyết chí học nghề cho bằng được. Sau ba tháng nén đau tập luyện, miệt mài học nghề, chị đã may được quần áo. Đặc biệt là trí nhớ chị rất tốt, chỉ cần nhìn mẫu là ghi nhớ, tự mình cắt may được luôn. Học được nghề may, chị về mở một tiệm may đo ngay tại nhà. Ban đầu cũng ít khách, nhưng rồi cũng đông dần lên do chị khéo tay, may đẹp, nhiều người quý mến, muốn giúp đỡ NKT như chị. Từ đó công việc và thu nhập từ xưởng may của chị tốt hơn rất nhiều.

Nữ giám đốc người khuyết tật Lê Thị Mai (bên trái ảnh) tự tay thiết kế mẫu quần áo mới, bên phải là em gái út Lê Thị Ngát - Ảnh: Hồ Thanh

Năm 1992, chị mạnh dạn bàn với bố mẹ dùng vốn tích góp cộng với tiền bán ngôi nhà trong làng mua một mảnh đất gần đường trục chính của thôn để xây nhà mới và mở một hiệu may. Nhờ có tay nghề vững, khéo tay, luôn giữ uy tín với khách hàng nên xưởng may của chị rất đông khách. Khi đã có việc làm, có tiền nuôi được bản thân cùng các em, chị tiếp tục đầu tư mua thêm máy khâu, mở lớp dạy nghề, tạo công ăn việc làm cho  gia đình cùng hàng chục thanh niên nam nữ tại địa phương. Năm 1998 chị Mai dành hẳn một năm để vào miền Nam học nâng cao tay nghề và kinh nghiệm quản lý. Nhờ vậy, những năm sau đó xưởng may của chị phát triển mạnh, thu hút nhiều NKT và lao động thiếu việc làm trong, ngoài xã đến học nghề, làm nghề.

Năm 2022, chị thành lập HTX May mặc Tình thương & Hướng nghiệp Thiên Ân, thực hiện điều tâm huyết đã ấp ủ từ lâu là đào tạo, hỗ trợ việc làm cho NKT, giúp họ xóa bỏ mặc cảm, tự ti, vượt lên số phận, sống hòa nhập cộng đồng. Chị tận tâm dạy nghề miễn phí cho NKT, nâng cao tay nghề cho từng người lao động, giúp họ có mức thu nhập cao. Tính ra, trung bình mỗi năm chị đã đào tạo, dạy nghề thành công cho 15 lao động tại xã Hải Đông cùng các xã lân cận, trong đó có nhiều NKT.

Nữ giám đốc người khuyết tật Lê Thị Mai (bên phải ảnh) hướng dẫn công nhân may mặt hàng mới tại HTX May mặc Tình thương & Hướng nghiệp Thiên Ân - Ảnh: Hồ Thanh

Năm 2016 chị đã tích góp, xây dựng được ngôi nhà mới hai tầng diện tích 100 m2, trị giá gần 1 tỷ đồng. HTX May mặc Tình thương & Hướng nghiệp Thiên Ân được  chị đầu tư mở rộng thành 2 xưởng sản xuất. Tại xóm Tây Cát, xã Hải Đông xưởng sản xuất của chị có diện tích 640 m2, có khu nhà ăn rộng 300 m2, tạo việc làm ổn định cho 50 lao động. Ở xã Giao Châu, huyện Giao Thủy chị thuê 300 m2 tạo lập một xưởng sản xuất mới, tạo việc làm thường xuyên cho 30 lao động.

Hiện tại HTX của chị có 80 máy khâu, tạo việc làm thường xuyên cho 90 lao động (gồm 80 lao động ngồi may, 10 lao động phụ trợ, đóng gói), trong đó có 30 NKT. Doanh thu của HTX năm 2024 ước tính đạt 400 triệu đồng, thu nhập bình quân của người lao động mỗi tháng đạt từ 5 - 5,5 triệu đồng/người. Tại đây có 10 lao động ở xa,  hoàn cảnh khó khăn không thể đi về thường xuyên, chị Mai đã bố trí nơi ăn, chốn ở chu đáo.

Mỗi bữa ăn chị chỉ thu 5.000 đ/người, mỗi tháng chỉ thu mỗi người 500.000 đồng tất cả các khoản chi phí, còn lại chị tự lo toan hỗ trợ từ A đến Z. Chị Mai tâm sự: Khó nhất là tìm được nguồn đặt hàng có số lượng lớn để tạo việc làm và mức thu nhập ổn định cho người lao động. Cơ sở vật chất, thiết bị ngành may, nguyên vật liệu đã có sẵn, thợ giỏi tay nghề đã có đủ, nhưng còn thiếu khách hàng tiềm năng có hợp đồng may số lượng lớn.

Nếu được sự quan tâm, tin tưởng của lãnh đạo địa phương, nhất là lãnh đạo Phòng GD&ĐT huyện cũng như các trường học cho đặt hàng may đồng phục học sinh thì HTX May mặc Tình thương & Hướng nghiệp Thiên Ân chắc chắn sẽ bảo đảm uy tín và chất lượng. Tôi đồng cảm với suy nghĩ, ước mong này của chị Mai vì nhu cầu đồng phục học sinh hàng năm rất lớn, nếu được đặt hàng sẽ tạo thêm công ăn việc làm cho những NKT.

Đây cũng chính là hành động thiết thực của cán bộ, giáo viên, phụ huynh, học sinh các cấp tại địa phương đã quan tâm, giúp đỡ NKT để họ vượt lên số phận, có việc làm, nâng cao mức thu nhập, sống hòa nhập cộng đồng. Mong rằng ngành GD&ĐT huyện Hải Hậu, các nhà trường có nhu cầu về đồng phục học sinh sẽ giúp cho HTX May mặc Tình thương & Hướng nghiệp Thiên Ân có thêm niềm vui này.